هواده و هوادهی در پرورش ابزیان

اکسیژن استخر ها از دو منبع ، فتو سنتز و انتشار از طریق هوا تامین می شود مهمترین منبع آن فتو سنتز است که فرآیند استفاده گیاه برای تولید غذا است گیاهان در مقابل نو خورشید اکسیژن را به عنوان یک محصول جنبی حاصل از فتو سنتز به اب می افزایند در شب اکسیژن تولید نمی شود اما تنفس به وسیله جلبرگها ، ماهیان و باکتریها ادامه یافته و اکسیژن آب مصرف می گردد در این هنگام یک تعادل نامناسب بین میزان اکسیژن تولیدی و مصرفی به وجود می آید اما تحت شرایطی این تعادل می تواند معکوس شده و غلظت اکسیژن محلول در آب انقدر کم می شود که به ماهیان استرس وارد نموده و یا منجر به مرگ آنان می گردد .

مقدار اکسیژن موجود در آب استخر به طور قابل توجهی می تواند از یک استخر به استخر دیگر و از ساعتی تا ساعتی دیگر متفاوت باشد نوعا اگر چه غلظت اکسیژن در سپیده دم به پایین ترین حد ممکن و تا پایان بعد ازظهر به حد اکثر می رسد نگهداری میزان اکسیژن محلول آب در حد اکثر ، به فشار اتمسفر ، شوری و دما بستگی دارد با افزایش ارتفاع از سطح دریا ، آب اکسیژن محلول کمتری را در خود نگه می دارد . شوری هم برای اکثر تولید کنندگان آبهای شیرین اهمیتی ندارد . مهمترین عامل دما آب است که برای افزایش دما میزان نگهداری اکسیژن کاهش می یابد .

اکثرا مشکل کاهش اکسیژن از دهه دوم خرداد تا دهه اول مهر اتفاق می افتد و دلایل آن عبارتند از :

هرچه آب کمتر شود اکسیژن محلول کاهش می یابد .

میزان تنفس گیاهان و جانوران با گرمتر شدن آب افزایش یافته و اکسیژن بیشتری مصرف می شود

در روزهای ابری و دارای مه تابستان ممکن است میزان اکسیژن تولید شده کاهش یابد .

در این وقت سال مقادیر زیادی غذا به ماهی داده می شود که منجر به افزایش فضولات ماهی شده و نتیجه اش مصرف اکسیژن بیشتر است .

هوادهی روشی است که از آن طریق اکسیژن محلول در آب با هوا در حالت تعادل ( اشباع ) در می آید . این کار به کمک دستگاههای مکانیکی انجام می شود .
هر وسیله ای که بتواند آب و هوا را مخلوط کند نوعی هواده است ولی چون راندمان کار و مصرف انرژی و هزینه اجرا خیلی اهمیت دارند ما برای هوادهی از دستگاه مخصوص هواده استفاده می کنیم بطور کلی دو روش برای هوادهی وجود دارد .
یکی تزریق هوا یا اکسیژن خالص در آب ( مثل پمپ اکواریوم ـ بلوور و غیره ) دوم همزدن آب یا فواره کردن آن برای ایجاد تعادل اکسیژن .
بنابراین هوادهی علاوه بر تولید اکسیژن نوعی همزدن آب و یکنواخت کردن لایه های حرارتی و غذایی آن هم هست . ضمناً هوادهی به خروج ضایعات سمی که به شکل گاز در آب محلول هستند کمکمی کند .

انواع هواده :

هواده های پدالی:

این نوع دستگاهها از یک الکتروموتوروشفت مرکزی بلندی تشکیل شده اند وبرروی یک پایه شناور نصب می شوند. دو انتهای شفت به چرخهایی منتهی است که پره دارد. هنگامی که موتورشروع به کار می کند، پره هادر آب می چرخند، سبب به هم زدن سطح آب وهواگیری آب می شوند.

دمنده های هوا:

این نوع داده ها هوارا از طریق لوله های سوراخ دار یا لوله های منتهی به سنگ هوا وارد می کنند وبهتر است این هواده ها در محل ورودی آب استخرها نصب شوند.

هواده های ایرجت:

این نوع هواده ها از یک الکتروموتوروپره ای که درون یک لوله تو خالی قرار دارد، تشکیل شده اند. این مجموعه بر روی شناور مستقراست. بابه کار افتادن الکتروموتورپرهها می چرخند وسبب مکش هوابه داخل آب می شوند. از محسنات این دستگاه این است که با تغییر زاویه شفت می توان اعماق مختلف آن راهوادهی کرد.

کمپرسورهوا:

این دستگاه هوای فشرده را از طریق لوله های ارتباطی به استخرها می رساند امروزه از این روش چندان استفاده نمی شود.

نیاز اکسیژن در استخر ها می توان بسیار متفاوت باشد . با استفاده از یک قاعده کلی می توان گفت بازای هر اسب بخار نیرو در نیم هکتار سطح با هوادهی که بتوان حد اقل ۴/۱ کیلوگرم اکسیژن بر اسب بخار در ساعت تولید کند نیاز اکسیژنی مرتفع می گردد . چرخه اکسیژن در طی روز و شب وقتی طبیعی به نظر می رسد که ماهیان در سلامت کامل بسر برده و حداقل اکسیژن بالا p.p.m3-2 نگهداشته شود . اگرچه رشد بیش از اندازه یا مرگ ناگهانی جلبرگها می تواند نیاز به اکسیژن بیش از حد طبیعی به وجود آورد . همچنین زیست توده و میزان حداکثر تغذیه روزانه ماهیان می تواند  بر روی نیاز هوادهی تاثیر گذار باشد ..

همینطور ماهیان بیمار و غلظت بالای نیترات ، آمونیاک یا دی اکسید کربن می توان نیاز به هوادهی را افزایش دهد . در این وضعیت می توان توسط هواده های قابل حمل ظرفیت اظافی تدارک دید تا از تلفات ماهیان هنگام وقوع جلوگیری به عمل اید و مرگ و میر حاصل از بیماری را به تاخیر اندازد . همچنین قطع برق یا خرابی موتورها می تواند هر واحدی را به تعطیلی بکشاند ..

محل قرارگیری هواده :

تحقیقات اخیر نشان داده است بیشترین تاثیر جانمایی هواده های چرخ پره ای ثابت برقی وسط استخر و در امتداد حاشیه طویل آن است چون هوادهی به طرف وسط استخر هدایت می شود در این وضعیت هوادهی آب را به صورت عمودی در کناره های طولی استخر حرکت داده و گردش آب با استخر حداکثر در سطح استخر بهبود می بخشد . جانمایی هواده های ثابت در وسط استخر خاکی موجب هزینه نصب خیلی زیاد می شود معمولا بهترین مکان برای استقرار یک هواده ( قبل از وارد شدن استرس ) در بخش استخر که ماهیان حضور دارند و بالاترین غلظت اکسیژن را داراست اگر برای زنده نگه داشتن ماهیان دو هواده نیاز باشد و آنها در کنار یکدیگر کاربکنند در صورتی که یکی از آنها از کار بیافتد ( قطع شود ) دیگری می تواند تا رفع مشکل ماهیان را زنده نگه دارد .

اگر در اثر کمبود اکسیژن به ماهیان استرس خیلی شدید وارد شود و استخر از طریق سطح آن نتواند آن را تامین نماید با استقرار هواده ها در محلی که بیشترین تراکم ماهی وجود دارد برای هوادهی به استخر تلاش لازم صورت گرفته و امکان جذب ماهیان را به محدوده هوادهی کشاند وقتی اکسیژن خیلی کم است ماهیان تمایل به حرکت از کنار ها ندارند هواده های حاشیه ای برای هوادهی در حاشیه استخر ها خیلی موثر هستند از طرفی در نزذیکی حاشیه آسایش خاطر ماهیان نیز به سرعت تامین می شود .