یکی از راههای افزایش تولید و استفاده بهینه از فضا جهت آبزی پروری، افزایش میزان تولید در واحد سطح می باشد. فزایش ﺗﺮاﮐﻢ ذﺧﯿﺮه سازی ماهی، ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ در آﺑﺰيﭘﺮوري اﺳﺖ زﯾﺮا ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺮ زﻧﺪه ﻣﺎﻧﯽ، رﺷـﺪ،رﻓﺘﺎر، ﺳﻼﻣﺘﯽ، ﮐﯿﻔﯿﺖ آب، ﺗﻐﺬﯾﻪ و ﺗﻮﻟﯿﺪ آﺑﺰﯾـﺎن ﺗـﺄﺛﯿﺮ دارد. اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﺮاﮐﻢ ذﺧﯿﺮه مواردی مانند کاهش افزایش استرس و همچنین کاهش بهروه وری را از حیث رشد بهمراه خواهد داشت. بنابراین با رشد علم و انجام تحقیقات در زمینه آبزی پروری، افزایش آب با کیفیت و بهبود آب ورودی به مزارع امکان پرورش ماهی بصورت متراکم و فوق متراکم با قابلیت 60 تن در هکتار نیز فراهم شده است.

محاسبه تراکم ماهی و میزان جریان آب مورد نیاز

در آبزی پروری افزایش تراکم ذخیره سازی یکی از راه حل های مشکل کمبود زمین برای پرورش است. توسعه متراکم آبز ی پروری با افزایش اثرات زیست محیطی همراه است. گسترش فعالیت های آبزی پروری، و همچنین به علت محدودیت منابع آبی، پرداختن به موضوع افزایش تولید در واحد سطح از طریق روش های مختلف پرورش ماهی، نیاز به کنترل شدیدتر اثرات ناشی از پرورش ماهی روی محیط زیست وجود دارد، چرا که عدم توجه کافی می تواند خسارات جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. در این زمینه تکنیک های متعددی استفاده می شود که می توان به روش پرورش متراکم ماهی اشاره نمود.

پرورش نیمه متراکم:

در آبزی پروری نیمه متراکم ، ماهی بطور کامل به غذای دستی یا غیر طبیعی وابسته می باشد. چنانچه غذای طبیعی نیز در اختیار ماهی ها قرار گیرد، معمولا میزان آن در مقایسه با غذای دستی بسیار کم و تاثیر آن ناچیز خواهد بود.
پرورش متراکم ماهی، معمولا به شیوه های گوناگونی صورت می پذیرد. در اغلب روشهای رایج، استفاده از مخازن و استخرهای سیمانی، بتونی، فایبرگلاس و پلاستیکی در شکل ها و طرح های مختلف متداول می باشد.
از ارکان مهم و قابل توجهی که بایستی در پرورش متراکم ماهی همواره مدنظر قرار گیرد، میزان تراکم ماهی در واحد سطح و نیز میزان دبی آب ورودی مورد نیاز براساس تراکم ماهی و دمای آب می باشد.

وزن توده زنده ماهی در مزارع پرورش قزل آلا.

پارامتر تراکم(شاخص)، بیانگر حداکثر ظرفیت نگهداری ماهی در واحد حجمی استخر می باشد. میزان این شاخص با توجه به نیازهای رفتاری و زیستی ماهی تعیین می گردد. با توجه به اندازه ماهی ( سانتیمتر )، می توان میزان تراکم ماهی در متر مکعب از معادله ذیل بدست می آید.

طول ماهی ( سانتیمتر ) 2 = وزن توده زنده ( کیلوگرم در متر مکعب
میزان تراکم ماهی با اندازه های مختلف ماهی محاسبه می گردد برای مثال، ماهیان سردآبی 20 سانتیمتری می توانند با تراکم در حدود 40 کیلوگرم در متر مکعب در استخر پرورش یابند. علاوه بر رابطه فوق در ارتباط با تراکم ماهی در واحد حجم، روابط دیگری نیز توسط برخی از محققین ارائه شد که هر یک با توجه به شرایط نگهداری ماهی، وضعیت جغرافیایی و همچنین خصوصیات کمی و کیفی آب، تفاوتهایی با یکدیگر نشان می دهند.

مقدار جریان آب مزارع پرورش ماهی:

مقدرا جریان آب ا ورودی مزارع پرورش ماهی ، تحت تاثیر عواملی از قبیل بیومس زنده در استخر، اندازه ماهی ها، درجه حرارت آب، ارتفاع محل از سطح دریا و میزان حلالیت اکیسژن در آب می باشد. در این خصوص رابطه بین وزن توده زنده در هر متر مکعب و همچنین طول متوسط هر ماهی و مقدار اندیکس F از جدول 1 استخراج می گردد و قدار آب مورد نیاز به شرح ذیل محاسبه می گردد:

I=W/LxF

I: مقدار آب مورد نیاز ( لیتر در دقیقه )
W: وزن توده زنده ( کیلوگرم)
L: طول متوسط ماهی ( سانتی متر )
F: مقدار قابل استخراج از جدول 1

سیستم های هوادهی مزارع پرورش ماهی

مهمترین عامل محدود کننده در یک سیستم آبزی پروری متراکم و نیمه متراکم نیاز به اکسیژن می باشد. با توجه به افزایش میزان تراکم ماهی در یک سیستم آبزی پروری هوادهی و یا تامین اکسیژن مورد نیاز ماهی توسط دستگاه های گوناگونی تامین می شود.

1. دستگاه هواده اسپلش
2. دستگاه هوادهی ایرجت
3. دستگاه هوادهی کمبو جت
4. دستگاه بلوئرسایدچنل یا روتس
5. اکسیژن مایع

اسپلس

این دستگاه یک ابزار هوادهی بهمرا یک موتور، پروانه و شناور مربعی شکل می باشد، که بدلیل مکش هواز زیر و انتقال بارانی آن به استخر پرورش ماهی به هواده اسپلش یا پاششی معروف است.که به دو نوع سوپر اسپلش و اسپلش معمولی معروف است.

هواده کمبوجت یا فورس

هواده کمبوجت یا فورس یک دستگاه شناور و یا ثابت به همراه یک لوله و پروانه می باشد. این دستگاه مشابه هواده تزریق مستقیم ایرجت بوده اما میزان تزریق هوای کمتری نسبت به ایرجت دارد بیشتر در استخرهای با قطر و عمق کمتر از 7 متر و 1.5 متر عمق استفاده می گیرد. خرید هواده کمبوجت یا فورس کلیک کنید.

هواده ایرجت

دستگاه هواده ایرجت، این دستگاه با ایجاد جریان در استخرهای پرورش بواسطه تزریق هوا از طریق تنظیم

زاویه ای لوله هواده، ی جریانی را در داخل آب ایجاد می کند. این جریان سبب انتشار اکسیژن در هوا و انتقال آسانتر فضولات به سمت خروجی را فراهم می کند. استفاده از هواده تزریقی ایرجت مهمترین گزینه در استخرهای پرورشی نیمه متراکم می باشد.

دستگاه بلوئر

با توجه به ابعاد استخرهای پرورش ماهی و مقدار هوای مورد نیاز، هر دو مدل بلوئرهای روتس و سایدچنل در بازار موجود می باشند، نیاز به این دو دستگاه بر اساس نوع استخر و میزان اکسیژن مورد نیاز متفاوت می باشد.

هواده بلوئر ساید چنل

هواده ائربلور یا ساید چنل، یکی از منابع تهویه و یا تامین اکسیژن برای استخرهای پرورش ماهی می باشد. این دستگاه از طریق مکش هوا و تزریق آن به استخرهای پرورشی عمل تامین اکسیژن را انجام می دهد. این دستگاه در مراکز پرورش گوناگون از جمله ماهی(سردآبی و گرمابی)، بچه ماهیان خاویار و مراکز تکثیر ماهیان دریایی استفاده می شود.

ظرفیت بلوئر مورد استفاده در استخرهای پرورش ماهی

میزان نیاز به هواده بلوئر بر اساس میزان هوای تزریق شده در یک مجموعه برا ساس مترمکعب در ساعت و میزان فشار که توسط عوامل گوناگون مانند عمق استخر، تعداد دفیوزر، اندازه و گونه ماهی متنوع می باشد.

محاسبه نیاز به دستگاه بلوئر

نیاز به دستگاه بلوئر در یک مزرعه پرورش ماهی بر اساس میلی بار و تامین میزان اکسیژن بر حسب مترمکعب در ساعت تعریف می گردد.

جهت تامین اکسیژن ماهی سرد آبی یک استخر با قطر 7 و عمق 1.5 به چه دستگاه بلوئر ی نیاز دارد؟

جواب: میزان ظرفیت این استخر 40 مترمکعب می باشد، با توجه به عمق استخر هر متر 100 میلی بار فشار نیاز دارد. بلوئر مورد نیاز این سیستم یک بلوئر با قدرت 2.2،فشار 200 و قدرت هوادهی 180 مترمکعب در ساعت می باشد.

دیفیوزر

یفیوزر یک دستگاه دیسک مانند، با سوراخ های ریز، فشرده شده و از جنس ممبران می باشد. از این دستگاه بدلیل انتشار اکسیژن بصورت حباب های ریز به آب ، جهت کنترل آلودگی و تزریق هوا در مراکز پرورش ماهی استفاده می شود.

انواع دفیوزر موجود در بازار

• دیفیوزرهای صفحه ای
• دیفیوزر های شلنگی
• جت دیفیوزر ها
• دیفیوزرهای لوله ای

دفیوزر بشقابی

1. دیفیوزر هوا 10 اینچ (25 سانتی متر)
2. دیفیوزر هوا 12 اینچ (30 سانتی متر)
3. دیفیوزر هوا 14 اینچ (35 سانتی متر)

ظرفیت هوادهی دیفیوزر حباب ریز ماکزیمم 10 مترمکعب در ساعت می باشد. اما جهت هواده ای مزارع پرورش ماهی و تصفیه خانه شهری از میزان استاندارد 6 مترمکعب در ساعت استفاده می شود. اما میزان هوادهی دفیوزر سخت ممبران 4 مترمکعب در ساعت می باشد.

نکته: جهت محاسبه دفیوزر مورد نیاز در مزارع پرورش ماهیهم دفیوزر سخت و یا ریز حباب از مقدار استاندارد استفاده نمایید.

جدول (1) اندیکس (f) را براساس ارتفاع از سطح دریا نشان می دهد.

سیستم هوادهی ماهی هواده اسپلش هواده ایرجت هواده کمبوجت دستگاه بلوئر دیفیوزر